Cần có những ưu đãi cụ thể trong xử lý tro xỉ nhiệt điện than

Mặc dù Chính phủ đã có Quyết định 1696/QĐ-TTg về một số giải pháp xử lý tro xỉ, thạch cao làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng với một số cơ chế ưu đãi nhưng nhiều ý kiến cho rằng khó thực hiện nếu không có hướng dẫn chi tiết, cụ thể hơn.

Theo các chuyên gia, nguồn chất thải tro xỉ rất có giá trị trong việc sản xuất ra các sản phẩm vật liệu không nung và dùng trong các ngành công nghiệp như sản xuất xi măng, bê tông, gốm, sứ, gạch, vật liệu nhẹ, phân bón, nhựa đường hoặc san lấp… Thậm chí các nhà khoa học thế giới đã nghĩ đến dùng tro bay để chế tạo xe bọc thép siêu nhẹ hoặc thu dọn dầu loang. Việc này vừa mang lợi ích kinh tế hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm, hạn chế nhập khẩu nguyên vật liệu xây dựng, vừa tiết kiệm được đất làm hồ, bãi chứa và quan trọng hơn là việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Nhiều nước trên thế giới đã áp dụng thành công, tuy nhiên để làm được điều này không hề đơn giản mà cần phải có cơ chế, chính sách hỗ trợ từ nhà nước.

Ở Việt Nam, nhiều tổ chức, cá nhân sản xuất điện, sản xuất hóa chất, VLXD, các cơ sở nghiên cứu đã có nhiều nghiên cứu xử lý, sử dụng thạch cao, tro, xỉ để làm nguyên liệu sản xuất xi măng, làm các loại bê tông, làm nền móng, kè, đập rất hiệu quả, thay thế một phần tài nguyên đất, giảm áp lực diện tích đất làm bãi chứa và bảo vệ môi trường. Tuy nhiên những nghiên cứu này mới chỉ mang tính tự phát.

Bên cạnh đó lại có những tổ chức, cá nhân còn xin nhập tro, xỉ để sản xuất VLXD. Các tổ chức, cá nhân đầu tư, sản xuất điện, sản xuất thép, sản xuất hóa chất, các cơ sở sản xuất công nghiệp có thải ra tro, xỉ, thạch cao và các cơ sở sản xuất VLXD đang rất cần cơ sở pháp lý để việc xử lý, sử dụng thạch cao, tro, xỉ làm vật liệu xây dựng là hợp pháp và có định hướng phát triển bền vững.

Trong cuộc họp “Tìm giải pháp xử lý tro xỉ, thạch cao tại nhà máy nhiệt điện than” do Bộ Công Thương vừa tổ chức mới đây, bày tỏ quan điểm về vấn đề này, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng giao Tổng cục Năng lượng trên cơ sở xem xét, nghiên cứu Quyết định 1696 cần tiếp tục đưa ra các giải pháp, trong đó có việc xây dựng cơ chế ưu đãi đối với các phương án xử lý tro xỉ nhiệt điện. Tập trung vào chính sách ưu đãi về vốn, lãi suất – thời gian cho vay, mặt bằng, các loại thuế, nhập khẩu, vấn đề thị trường đầu ra cho sản phẩm… Đồng thời, đề nghị Bộ Xây dựng sớm rà soát lại các tiêu chuẩn kỹ thuật tro xỉ để bổ sung sao cho có một chính sách đồng bộ. Trong tháng 8/2015, Tổng cục Năng lượng xây dựng dự thảo để lấy ý kiến các bộ, ngành và báo cáo Chính phủ.

Tuy nhiên, việc xây dựng cơ chế, chính sách sẽ mất nhiều thời gian. Do đó, đối với từng dự án cụ thể, nếu có phương án khả thi, phù hợp có thể triển khai sớm sau khi báo cáo Bộ Công Thương tổng hợp, xin ý kiến Chính phủ.

Một số chuyên gia cho rằng, ngoài các cơ chế, chính sách cần đẩy mạnh tuyên truyền về lợi ích, khuyến khích sử dụng sản phẩm làm bằng tro xỉ than, thậm chí có chế tài bắt buộc. Đồng thời tiếp tục nghiên cứu, học hỏi các nước trên thế giới để thêm giải pháp tối ưu.